Nốt nhạc là một yếu tố quan trọng trong thế giới âm nhạc,không chỉ dừng lại ở việc biểu thị độ cao và trường độ của âm thanh mà còn được coi là “ngôn ngữ” của âm nhạc. Việc học và thấu hiểu về nốt nhạc có thể mở ra cánh cửa cho việc sáng tạo và tận hưởng âm nhạc một cách sâu sắc hơn. Hãy cùng khám phá 5+ thông tin hữu ích về nốt nhạc ngay trong bài viết sau đây nhé!
1. Nốt nhạc là gì?
Nốt nhạc là một thuật ngữ phổ biến trong lĩnh vực âm nhạc và thường được sử dụng với hai ý nghĩa chính:
- Nốt nhạc là một ký hiệu âm nhạc, dùng để biểu thị độ cao (tần số) và trường độ (thời lượng, độ mạnh/yếu) của âm thanh trong một tác phẩm âm nhạc.
- Nốt nhạc cũng có thể là một ngữ cảnh âm thanh cụ thể, đại diện cho một âm thanh cụ thể có độ cao xác định. Ví dụ, nếu bạn nói về “nốt nhạc C”, bạn đang tham chiếu đến âm thanh với độ cao xác định là C trong hệ thống âm nhạc.
Tóm lại, nốt nhạc là một yếu tố quan trọng trong âm nhạc, được sử dụng để biểu đạt và diễn đạt âm thanh cũng như để xác định các âm thanh cụ thể trong ngữ cảnh âm nhạc.
2. Những kiến thức bạn cần biết về nốt nhạc
Để hiểu rõ hơn về nốt nhạc, bạn cần nắm vững 2 kiến thức cơ bản bao gồm 3 bộ phận chính của ký hiệu của nốt nhạc. Cụ thể như sau:
2.1. 3 bộ phận chính
Các thành phần chính của một nốt nhạc bao gồm:
- Đầu nốt nhạc (Head): Đầu nốt nhạc thường là một hình bầu dục, có thể để trống (màu trắng) hoặc tô kín (màu đen). Chức năng cơ bản nhất của nó là thông báo cho nhạc công biết nốt nhạc đó có âm cao hay âm thấp và sẽ được chơi trên nhạc cụ của họ.
- Thân nốt nhạc (Stem): Thân nốt nhạc là một đường thẳng liền với đầu nốt nhạc. Hướng của thân nốt nhạc có thể hướng lên phía trên hoặc hướng xuống phía dưới. Thường thì, khi thân nốt hướng lên trên, nó được vẽ ở phía bên phải đầu nốt, và khi hướng xuống dưới, nó sẽ nằm ở phía bên trái đầu nốt. Mặc dù hướng của thân nốt không ảnh hưởng đến giá trị thời gian của nốt, nó giúp làm cho các nốt dễ đọc hơn và giảm thiểu sự rối mắt khi đọc nhạc.
- Đuôi nốt nhạc (Flag or Beam): Đuôi nốt nhạc là một dấu uốn lượn được vẽ ở phần còn lại của thân nốt nhạc. Bất kể thân nốt nhạc nằm ở bên trái hay bên phải của đầu nốt, đuôi luôn được vẽ ở phía bên phải của phần thân nốt nhạc. Ba thành phần này cùng nhau xác định giá trị thời gian của nốt, giúp nhạc công hiểu và phát hành một nhịp điệu phù hợp. Khi bạn nghe nhạc và điệu nhịp của bản nhạc đó, bạn đã nắm bắt được nhịp điệu của nó.
2.2. Kí hiệu
Trong âm nhạc, sẽ có 7 ký hiệu nốt nhạc phổ biến sau, mỗi ký hiệu sẽ thể hiện trường độ của mỗi nốt.
1 – Nốt tròn: Là nốt nhạc có giá trị lớn nhất, trong bản nhạc có nhịp 4 thì nốt tròn sẽ kéo dài trong 4 nhịp. Nó chứa một nốt mở không có cuống.
2 – Nốt trắng: Nốt trắng có giá trị bằng một nửa nốt tròn, nghĩa là sẽ kéo dài trong 2 nhịp.
3 – Nốt đen: Nốt đen có giá trị bằng một nửa nốt trắng, nghĩa là sẽ kéo dài trong 1 nhịp.
4 – Nốt móc đơn: Nốt móc đơn có giá trị bằng một nửa nốt trắng, nghĩa là sẽ kéo dài trong 1/2 nhịp.
5 – Nốt móc kép: Nốt móc kép có giá trị bằng một nửa nốt trắng, nghĩa là sẽ kéo dài trong 1/4 nhịp.
6 – Nốt móc 3: Nốt móc ba tương đương 1/32 nốt tròn, 1/16 nốt trắng, 1/8 nốt đen, 1/4 nốt móc đơn, 1/2 nốt móc kép, hai nốt móc tư.
7 – Nốt móc tư: Nốt móc tư có thân nốt hình bầu dục đặc ruột (màu đen) và có đuôi đính kèm bốn dấu móc. Nốt móc tư tương đương 1/64 nốt tròn, 1/32 nốt trắng, 1/16 nốt đen, 1/8 nốt móc đơn, 1/4 nốt móc kép và 1/2 nốt móc ba.
3. 07 nốt nhạc cơ bản trong khuông nhạc dành cho người mới
Trong khuông nhạc chuẩn của hệ thống nốt nhạc phương Tây, có 7 nốt nhạc cơ bản trên dãy nốt nhạc, từ nốt thấp nhất đến nốt cao nhất. Dãy nốt nhạc cơ bản này bắt đầu từ nốt C và kết thúc bằng nốt B. Dưới đây là danh sách 7 nốt nhạc cơ bản:
1- C (Đô): Đây là nốt nhạc thấp nhất trong dãy nốt nhạc. Nó nằm ở dưới cùng bên trái của bảng nốt nhạc.
2- D (Re): Tiếp theo là nốt D, nằm bên trên C.
3 – E (Mi): Sau D là E, nằm phía trên D.
4 – F (Fa): Tiếp theo là F, nằm ngay phía trên E. Lưu ý rằng giữa E và F không có nốt nào khác.
5 – G (Sol): Sau F là nốt G, nằm phía trên F.
6 – A (La): Tiếp theo là nốt A, nằm phía trên G.
7 – B (Si): Cuối cùng, là nốt B, nằm phía trên A.
Sau nốt B, chu kỳ của dãy nốt nhạc lặp lại với nốt C cao hơn, và quy tắc này tiếp tục lặp lại trên bàn nhạc. Dãy nốt nhạc này là nền tảng cho việc biểu diễn và soạn nhạc trong âm nhạc phương Tây.
4. Đọc các ký hiệu nốt nhạc cơ bản trong bản nhạc
Âm nhạc được tạo thành từ nhiều ký hiệu khác nhau, cơ bản nhất gồm có khuông nhạc, khóa nhạc và nốt nhạc. Hiểu được các ký hiệu cơ bản chính là bước đầu tiên để bạn học cách đọc 1 bản nhạc.
1 – Khuông nhạc
Khuông nhạc là một tập hợp gồm năm dòng kẻ ngang song song đồng thời cách đều nhau, tạo thành bốn khoảng trống ở giữa gọi là bốn khe nhạc. Từ dòng kẻ cuối lên dòng kẻ đầu thể hiện sự gia tăng của cao độ. Thứ tự dòng và khe được đếm từ dưới lên trên.
Mỗi dòng và khoảng trống của khuông nhạc tương ứng với một cao độ âm nhạc, được xác định bởi phím đàn. Các nốt được đặt tên theo bảy chữ cái đầu tiên của bảng chữ cái: A, B, C, D, E, F, G.
2 – Khóa nhạc
Các nhà soạn nhạc chỉ ra cao độ nốt và thời lượng cụ thể trên khuông nhạc, khác nhau tùy thuộc vào “khóa” bạn đang sử dụng.
Có 2 loại khóa nhạc được sử dụng chủ yếu là khóa Sol (treble) và khóa Fa (bass).
- Khóa Sol
- Khóa So (Khóa âm treble/ Khóa âm bổng), thường được gọi là “G-clef”giống chữ G trong bảng chữ cái. Điều này xuất phát từ đường cong của khóa đàn, bao quanh đường thứ hai của khuông nhạc, mà có hình dạng tương tự.
- Khóa Sol thường được sử dụng bởi các nhạc cụ có dải âm thanh cao hơn, chẳng hạn như sáo, violin và kèn. Nó cũng thường được sử dụng cho các dải âm cao hơn trên đàn piano. Đối với người mới bắt đầu chơi đàn piano, việc chơi các nốt nhạc trên khóa treble thường được thực hiện bằng tay phải.
- Khóa Fa
- Còn được gọi là ‘F-Clef’ hay khóa Fa. Khóa bass được sử dụng bởi các nhạc cụ có thanh ghi thấp hơn, như cello, trombone hoặc bassoon. Các thanh ghi thấp hơn của đàn piano được dùng trong khóa bass. Đối với những nghệ sĩ piano mới bắt đầu, các nốt trên phím đàn bass sẽ được chơi bằng tay trái.
5. 04 mẹo để nhớ các nốt nhạc chỉ trong 5 phút
- Tên nốt trên các khoảng trống (4 khoảng cách) của khóa Sol đánh vần FACE: Bạn có thể liên tưởng đến cụm từ – “Fải Ăn Cùng Em”.
- Tên nốt trên các dòng (5 dòng) của khóa Sol là EGBDF: Bạn có thể liên tưởng đến cụm từ – “Em Gọi Bạn Đi Fượt”.
- Tên nốt trên các khoảng trống (4 khoảng trống trên khuông nhạc) khóa bass là ACEG : Bạn có thể liên tưởng đến cụm từ “Ăn Cùng Em Gái”.
- Tên nốt trên các dòng (5 dòng khuông nhạc) của khóa bass là GBDFA : Bạn có thể liên tưởng đến cụm từ “Gọi Bạn Đi Fượt À”.
6. 03 bước đọc nốt nhạc nhanh cho người mới bắt đầu
Để đọc nốt nhạc, bạn cần hiểu cách đọc các nốt nhạc trên khuông nhạc và biết cách diễn đạt âm thanh và thời gian của chúng. Dưới đây là hướng dẫn cơ bản về cách đọc nốt nhạc:
Bước 1 – Xác định vị trí của 7 nốt nhạc trên khuông nhạc:
- Đồ ( C): nằm ở đường kẻ phụ thứ nhất
- Rê (D): nằm dưới đường kẻ thứ nhất
- Mi (E): nằm trên đường kẻ số 1
- Fa (F): nằm ở khe thứ nhất
- Sol (G): nằm trên đường kẻ thứ 2
- La (A): nằm ở khe thứ 2
- Si (B): nằm trên đường kẻ số 3
Bước 2 – Đọc giá trị thời gian: Giá trị thời gian của mỗi nốt nhạc được biểu thị bằng các biểu tượng như nốt tròn, nốt trắng, nốt đen, nốt móc đơn,…và các giá trị khác tùy theo nhịp điệu.
Bước 3 – Nối các nốt lại với nhau: Khi bạn đọc bản nhạc, hãy nối các nốt nhạc lại với nhau theo thứ tự và thời gian chính xác. Dấu nối giữa các nốt nhạc chỉ ra rằng bạn không ngừng chơi âm nhạc mà tiếp tục từ nốt này sang nốt khác.
Nốt nhạc trong âm nhạc không chỉ giúp đánh dấu độ cao và thời gian âm thanh còn thể hiện và truyền tải nhạc phẩm và sáng tạo âm nhạc. Với người mới bắt đầu, việc hiểu rõ các nốt sẽ giúp bạn dễ dàng đọc, sáng tạo, và thể hiện nhạc phẩm một cách chính xác, là nền tảng quan trọng trong việc phát triển sự nghiệp âm nhạc.
Nguồn tham khảo:
1. Nốt nhạc
2. Notes
3. Music Notes Explained: What they are and how to use them!
4. Types Of Musical Notes You Need To Know
